రామచరిత మానస, 10, సాధువులకును, దుష్టులకును నమస్కరించుదును.

దో - ఉదాసీన అరి మీత హిత , సునత జరాహిC ఖల రీతి |
         జానీ పాని జుగ జోరి జన ,  బినతీ కరఇ సప్రీతి           ||
దుష్టులు తమ మిత్రులయొక్క, శత్రువుల యొక్క, తటస్థులయొక్క ఉన్నతిని జూచి, ఈర్ష్యతో మాడిపోవుదురు.  వీరి యీరీతిని గమనించి, వినయముతో ప్రేమతో చేతులు జోడించి వీరికి నమస్కరింతును .  (దో || 4 )
చౌ - మైC  అపనీ దిసి  కీన్హ నిహోరా        |  తిన్హ  నిజ ఓర న లఉబ భోరా ||
         బాయస పలిఅహిC అతి అనురాగా  | హోహిC నిరామిష కబహుC కి కాగా || 1 ||
         బందఉC సంత అసజ్జన చరనా      | దుఖప్రద ఉభయ బీచ కఛు బఠనా||
         బిఛురత ఏక ప్రాన హరి లేహిC        |  మిలత ఏక దుఖ దారున దేహీC     || 2 ||
         ఉపజహిC ఏక సంగ జగ మాహిC      |  జలజ జోCక జిమి గున బిలగాహీC || 
          సుధా సుర సమ  సాధు అసాధూ     | జనక ఏక జగ జలధి అగాధూ         ||
          భల అనభల నిజ నిజ కరతూతీ      | లహత సుజస అపలోక బిభూతీ    ||
          సుధా సుధాకర సురసరి సాధూ       |  గరల అనల కలిమల సరి బ్యాధూ|| 4 ||
          గున అవగున జానత సబ కో ఈ       |  జో జెహి భావ నీకా తెహి సో ఈ         || 5 ||
నాధర్మముగా వారిని నేను ప్రార్ధించితిని .  కానీ వారిస్వభావమును మానుకొందురా ? కాకులను ఎంతటి తియ్యటి పాయసముతో పోషించినను అవి మాంసమును తినుట మానుకొనునా ? నేను సాధువులకును, దుష్టులకును నమస్కరించుదును.  ఉభయులును కష్టపెట్టేవారే.   కానీ వారిమధ్య మిక్కిలి అంతరం కలదు.  సాధువులు మనకు దూరమైనను మనకు ప్రాణములే  పోయినట్లే అగును .   దుష్టులు మనకు చేరువైనను మనకు ఎనలేని భాధకలుగును.  ఏ  కాలమునందైనను సజ్జనులను దుష్టులను ఈ లోకమున ప్రక్క ప్రక్కనే జనించుదురు .  కానీ వారి వారి స్వభావములు వేరు .   కమలములు జలగలు నీటిలోనే పుట్టు చుండును .  అమృతము మధిర రెండును సముద్రము నుండియే ఉద్భవించినవి .  సజ్జనులను దుష్టులును వారి వారి కర్మలను అనుసరించి కీర్తి - అపకీర్తి లను పొందును.  సాధువులు స్వభావములు అమృతము, చంద్రుడు పవిత్ర గంగానది  వంటివి .  దుష్టుల స్వభావములు ,విషము , అగ్ని , కలి పాపములతో గూడిన కర్మనాశనదివంటిది .  వీరి గుణావగుణములును ఎల్లరును ఎరుగుదురు .  ఎవరినచ్చినవి వారు గ్రహించుదురు .     

రామచరిత మానస, 9 , దుష్టలకుసైతము నేను సమస్కరింతురు .

              చౌ - బహురి  బంది ఖల గన సతిభాఏC  | జే బిను కాజ దాహినెహు బాఏC        ||

                       పర హిత హాని లాభ జిన్హా కేరేC        | ఉజరేC హరష బిషాద బాసేరేC       ||  1  ||   

                       హరి హర జస రాకేస రాహు సే         | పర అకాజ భట సహసబాహూ సే    ||  

                       జే పర దోష లఖహిC  సాహసాఖీ       | పర హిత ఘృత జిన్హా కే  మన మాఖీ || 2 || 

                       తేజ కృసాను రోష మహిషేసా           | అఘ అవగున ధన ధనీ ధనేసా      || 

                       ఉదయ కేత సమ హిత సబహీ కే      |  కుంభకరన సమ సోవతే నీకే          || 3 || 

                       పర అకాజు లగి తను పరిహరహీC    | జిమి హిమ ఉపల కృషీ దలి  గరహీC ||  

                       బందఉC  ఖల జస సేష సరోషా       | సహస బదన బరనఇ పర దోషా     || 4 || 

                       పుని ప్రనవఉC పృథురాజ సమానా  | పర అఘ సునఇ సహస దస కానా||  

                       బహురి సక్ర సమ బినవుఉC తేహి     | సంతత సురానీక హిత జేహీ          || 5 || 

                       బచన బజ్ర జెహి సదా పిఆరా            | సహస నయన పర దోష నిహారా    || 6 ||

దుష్టులు తమకు అవ్యాజ ప్రేమతో హితమునుచేకూర్చు వారిని సైతము హింసింతురు .  ఇతరులకు హాని చేయుటలోను తమకు లాభము కలదని భావింతురు. ఇతరులను పతనము చూసి ఆనంచుదురు.  ఉన్నతిని జూచి దుఃఖ పడుదురు.  అట్టి దుష్టలకుసైతము నేను సద్భావముతో సమస్కరింతురు .  వీరు హరిహరులకీర్తి అనెడి పూర్ణచంద్రునికి రాహువు వంటివారు.   ఇతరులకు కీడు చేయుటలో వీరు సహస్ర బాహువులు,  ఇతరుల దోషాలను  వేయికనులతో వెతకుదురు.  నేతిని చెడగొట్టు ఈగవలె  వీరి మనస్సులు ఇతరులు హితములను భంగపరచుటలో నిమగ్నమగుచుందురు.  వీరు ఇతరులకు తాపమును  గూర్చుటలో వీరు అగ్నివంటివారు  .     క్రోధములో వీరు యమునివంటివారు.  పాపములు , అవగుణములు అనే ధనమునకు వీరు కుభేరులు. కేతువువలె ( తోకచుక్క )  వీరు అందరహితములను నాశనము చేయుదురు.  వీరు నిద్రలో కుంభకర్ణులవ్వాటమే లోకమునకు  మేలు.  వడగండ్లు పంటలను పాడుచేసి,  తాముకూడా కరిగిపోయినట్లే  వీరు ఇతరులకు కీడు చేయుటకు వారి ప్రాణములు కూడా ఒడ్డేదరు.  వేయి నాలుకలు తో ఇతరుల దోషములను ఆక్రోశము తో ఎన్ను వీరిని శేషుడని భావించి నమస్కరించెదను .  ఇతరుల పాపకృత్యాలను గురించి పదివేల చెవులతో విందురు.  భగవత్కథలను వినుటకై పదివేలచెవులును గోరిన పృద్విరాజుగా వీరిని భావించుదును .  సుర పాన ప్రియులైన వీరిని సురానీక  ( దేవతాసమూహము ) ప్రియుడైన  ఇంద్రుడుగా భావింతును. కఠినాతికఠిన మైన వజ్రాయుధమే ఇంద్రునకు ఇష్టము.  అలానే కఠినాతి కఠినమైన పరుషవచనములే వీరికి ఇష్టము. ఇతరుల దోషములు వెతుకుటలో వీరు సహస్రాక్షులు .    

రామచరిత మానస 8 సాధుపురుషులకు నమస్కరించెదను .

                            దో -  బందఉఁ  సంత సమాన చిత , హిత అనహిత నహిC కోఇ |
                                     అంజలి  గత సుభ సుమన జిమి, సుమ సుగంధ కర దోఇ|| 3 (క ) || 
                                     సంత సరల చిత జగత హిత , జాని సుభాఉ   సనేహు      |
                                     బాలబినయ సుని కరి కృపా , రామచరన రతి దేహు         || 4 (ఖ) ||
దోసిట చేరిన పుష్పములు రెండుచేతులుకును (అంటే పుష్పములు కోసిన చేయికి మరియు పట్టుకున్న చేతికి )  సుగంధమును సమానముగా పంచును.     అట్లే సాధుపుంగవులు అందరిని సమభావముతోనే చూచుదురు .  వారికి శత్రువులుకానీ మిత్రులు కానీ ఉండరు .  అట్టి సాధుపురుషులకు నమస్కరించెదను . 

సాధువులు సరళ చిత్తులు , లోకోపకారులు , వారిసద్ భావమును స్నేహమును తెలుసుకుని , " ఓ సాధువులారా ! ఈ బాలుని ప్రార్ధనను మన్నించి శ్రీరామచంద్రునిపాదపద్మములపై ప్రీతికలుగునట్లు అనుగ్రహింపుడు" - అని తులసీదాసు వేడుకుంటున్నారు. 

రామచరిత మానస (7 ) సత్సాంగత్యమహిమ

దో - సుని సముఝహిC జన ముదిత మన ,  మజ్జహిC అతి అనురాగ |
లహహిC చారి ఫల అచ్ఛత తను , సాధు సమాజ ప్రయాగ ||  2  ||
ఈ సాధుసమాజరూపమైన ప్రయాగ మహిమను విని , అవగాహన చేసుకొని , అత్యంత భక్తి తో అందుమునకలు వేయువారికి ఈ జన్మలోనే ధర్మార్థ కామ మోక్ష ( చతుర్విధ పురుషార్ధములు ) ఫలములు సిద్దియించును .   (దో  || 2|| )
చౌ -  మజ్జన ఫల పేఖిఅ తతకాలా    |  కాక హోహిC  పిక బకఉ మరాలా   ||
         సుని  ఆచరజ కరై జని కోఈ      |  సతసంగతి మహిమా నహిC  గోఈ   || 1 ||
         బాలమీక  నారద ఘటాజోనీ      |  నిజ నిజ ముఖని  కహీ నిజ హోనీ ||
         జలచర థలచర నభచర నానా|  జే  జడ చేతన జీవ జహానా              || 2 ||
         మతి కీరతి గతి భూతి భలా ఈ   |  జబ జెహిC జతన జహోC జెహిC పాఈ ||
         సో జానబ సతసంగ  ప్రభాఊ     |  లోకహుC భేద న ఆన ఉపాఊ         || 3 ||   
         బిను సతసంగ బిబేక న హోఈ|  రామ కృపా బిసు సులభ న సోఈ    ||
         సతసంగత ముద మంగల మూలా | సొఇ ఫల సిద్ది సబ సాధన ఫూలా|| 4 ||
         సఠ సుధరహిC సతసంగతి పాఈ | పారస పరస కుధాత సుహాఈ        ||
         బిధి బస సుజన కుసంగత పరహీC | ఫని మని సమ నిజ గున అనుసరహీC  || 5 ||
         బిధి హరి హర కబి కోబిద బానీ    |   కహత సాధు మహిమా సకుచానీ     ||
         సో మో సన కహి జాత న కైసేC    |   సాక బనిక మని గున గన జైసేC      || 6 ||
సాధుసమాజరూపమైన ఈ ప్రయాగలో మునిగిన వెంటనే ఫలము లభించును.  కాకులు కోయిలలు అగును.    కొంగలు హంసలగును.  దీనికి ఆశ్చర్యపడనవసరం పనిలేదు .  సత్సాంగత్యమహిమ జగద్విదితము.  వాల్మీకి , నారద, అగస్త్యాదిమహర్షుల జీవితగాధలు  మనకు ప్రభల నిదర్శనము  .  భూచరములు , జలచరములు , ఖేచరములు మొదలగు చరాచరప్రాణులన్నీ సత్సంగ ప్రభావమువలననే ఐశ్వర్యములను , బుద్ది , కీర్తి , సద్గతులను పొందినవి .  ఈ ఐశ్వర్యాదులు పొందుటకు సత్సాంగత్యము తప్పా మరియేమార్గము లోకమున గానీ వేదములందుగానీ ప్రస్తావించలేదు .    సత్సాంగత్యము లేనిదే వివేకము అబ్బదు . శ్రీరాముని దయవల్లనే సత్సాంగత్యము లభించును.  ఆనంద ప్రాప్తికి శ్రేయోలాభములకును సత్సాంగత్యమే మూలము .  సాధనములన్నియు పుష్పములు .  సత్సాంగప్రాప్తియే ఫలములు .  ఇనుము పరుసవేదిని తాకినంతనే ఎలా బంగారంగా మారునో అదేవిధంగా దుష్టులుకూడా సత్సాంగత్యము వలన సత్పురుషులుగా మారుదురు .  విధివశమున సత్పురుషులకు దుష్టసాంగత్యము ప్రాప్తిపొందిన పాము పడగపై గల మణివలె వారు సద్గుణములతోనే విలసిల్లుదురు. సర్పవిషముచే మణి ఏ విధముగా స్వయంప్రకాశితమగును .  అలానే దుష్టసాంగత్యముచే సజ్జనులు ఏ మాత్రము ప్రభావితులు కాకుండా తమ సుగుణములతోనే శోభిల్లుచుందురు .  కవులుకానీ , విజ్ఞులుకానీ కడకు బ్రహ్మవిష్ణుమహీశ్వరులుకానీ సత్పురుషమహిమను వర్ణించలేరు.  ఇకనేను చెప్పుట కూరలమ్మువాడు మణులనాణ్యతను చెప్పినట్లు అగును . 

|| స్వస్తి ||